จากอดีตสู่ปัจจุบัน มาทำความรู้จัก ‘ฮันอก’ บ้านเกาหลีโบราณกัน

วิวัฒนาการของที่อยู่อาศัยนั้นเป็นสิ่งที่ส่งต่อสืบทอดกันมายาวนานและยังมีการพัฒนาอยู่ตลอดตั้งแต่การอาศัยในถ้ำมาถึงการอยู่บนคอนโด รูปแบบการสร้างที่อยู่อาศัยนี้มักจะขึ้นอยู่กับภูมิอากาศและวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของแต่ละยุคสมัยโดยรูปแบบเหล่านี้มักมีการส่งหรือรับอิทธิพลจากพื้นที่ใกล้เคียงอยู่เสมอ เมื่อกาลเวลาผ่านพ้นก็มีการปรับเปลี่ยนให้เข้ากับการอยู่อาศัยมากขึ้น ที่สุดแล้วจึงเกิดเป็นรูปแบบเฉพาะของแต่ละพื้นที่ วันนี้ดอทจะมานำเสนอรูปแบบเฉพาะของบ้านโบราณจากประเทศเกาหลี หรือที่มีชื่อว่า ฮันอก

ที่มาของฮันอก 

คำว่าฮันอก (한옥) อ่านว่า ฮัน-อก แต่ด้วยการออกเสียงของเกาหลีบางครั้งเราจะได้ยินเป็นคำว่า ฮัน-นก เป็นสถาปัตยกรรมเก่าแก่ที่มีที่มาจากกระท่อมสมัยยุคหินใหม่ช่วง 6,000 ปีก่อนคริสตกาล พัฒนาปรับปรุงจนเป็นอย่างที่เราได้เห็นกันสำเร็จในยุคโชซอน หากเป็นความหมายโดยตรงมักหมายถึงบ้านสำหรับการอยู่อาศัย แต่โดยรวมมักใช้เรียกถึงสถาปัตยกรรมสไตล์เกาหลีดั้งเดิมทั้งหมด

เอกลักษณ์ของฮันอก

บ้านโบราณสไตล์ดั้งเดิมของเกาหลีหรือ ฮันอก นี้มีจุดเด่นหลักในการออกแบบอยู่ 5 ประการด้วยกัน

กลมกลืนกับธรรมชาติ

บ้านโบราณฮันอกนี้เรียกว่าได้รับการออกแบบให้สอดคล้องและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมอย่างที่สุดไม่ว่าจะในแง่ของการอยู่อาศัยหรือการเลือกใช้วัสดุ กล่าวได้ว่าการสร้างฮันอกหนึ่งหลังนี้จะมีการออกแบบอย่างไร ใช้วัสดุอย่างไรจะขึ้นอยู่กับว่าบ้านโบราณหลังนี้ตั้งอยู่ที่ไหน เพราะหลักสำคัญของฮันอกคือการกลมกลืนกับธรรมชาติดังนั้นวัสดุที่ใช้จะหาได้จากในพื้นที่ซึ่งแทบไม่มีการแปรรูปที่สร้างมลพิษเพื่อให้บ้านกลายเป็นพื้นที่ที่มนุษย์อยู่ร่วมกับธรรมชาติ

อนดล หรือนวัตกรรมพื้นอุ่นจากสมัยโชซอน

ด้วยความที่เกาหลีเป็นเมืองหนาวเผชิญกับความหนาวมากกว่าความร้อนเกือบเท่าตัวดังนั้นการออกแบบที่อยู่อาศัยจึงต้องคำนึงถึงจุดนี้เป็นสำคัญโดยในการออกแบบนั้นพวกเขาให้ความสำคัญกับพื้นเป็นอย่างมากด้วยการยกพื้นขึ้นแล้วสร้างครัวให้เชื่อมติดกับใต้พื้นบ้านเพื่อให้ไฟที่ใช้ทำอาหารส่งความร้อนเข้าไปในบ้านด้วยอีกต่อหนึ่ง ซึ่งภายใต้พื้นบ้านจะมีการวางหินเพื่อกักเก็บความร้อนเอาไว้ทำให้ตัวบ้านอุ่นในฤดูหนาว พวกเขาเรียกนวัตกรรมนี้ว่า อนดล (온돌)

ยกพื้น หรือนวัตกรรมพื้นเย็นจากสมัยโชซอน

เกาหลีเป็นเมืองหนาวก็จริงอยู่ แต่ในช่วงฤดูร้อนก็นับว่ามีอุณหภูมิสูงมากเช่นกันดังนั้นการออกแบบบ้านจึงต้องแก้ปัญหาเรื่องนี้ด้วย ซึ่งคำตอบของพวกเขาคือการยกพื้นบ้านขึ้น นอกจากจะเป็นนวัตกรรมอนดลนั้นแล้ว ในฤดูร้อนยังสามารถปิดส่วนที่เชือมต่อกับเตาไฟแล้วปล่อยให้อากาศไหลผ่านช่องว่างระหว่างพื้นดินกับพื้นบ้าน ทำให้ระบายความร้อนได้ง่ายมากขึ้น พอพื้นเย็น บ้านก็เย็นไปด้วย

ปรับเปลี่ยนตามภูมิภาค

บ้านฮันอกมีรูปทรงของเรือนพักอาศัยที่จะปรับเปลี่ยนตามภูมิภาค หากเป็นพื้นที่ที่อากาศไม่หนาวมากมักใช้รูปตัว L หรือตัวคียอก ㄱ หรือเป็นแบบเลข 1 เพื่อให้อากาศหมุนเวียนได้ดีแต่หากในพื้นที่หนาวมากเช่นทางเหนือจะใช้เป็นกล่องสี่เหลี่ยม หรือตัวมีอึม ㅁ เพื่อให้กำแพงช่วยบังลมหนาว นอกจากการปรับเปลี่ยนรูปทรงของเรือนแล้วยังมีการปรับเปลี่ยนปลีกย่อยเช่นจำนวนหน้าต่างและการปูพื้นไม้แบบเปิดตามสภาพอากาศของแต่ละพื้นที่

รูปลักษณ์ที่เป็นเอกลักษณ์

จุดเด่นหลักของฮันอกหรือบ้านโบราณของเกาหลีนั้นเป็นเรื่องของรูปลักษณ์ เพราะหากกล่าวถึงช่วงโบราณที่เกาหลีมักได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมจากจีนหรือญี่ปุ่น แต่ในเรื่องของที่อยู่อาศัยนี้สามารถกล่าวได้ว่ามีการออกแบบที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะอย่างมาก โดยเฉพาะรูปทรงหลังคาที่โค้งมนและยกปลายยอดขึ้นเล็กน้อย

บ้านสามารถบ่งบอกความเป็นอยู่ สภาพอากาศ วัฒนธรรมและความเชื่อของเมืองหรือคนที่อยู่อาศัยได้เป็นอย่างดี เพราะทุกอย่างที่ก่อขึ้นเป็นบ้านย่อมสะท้อนร่องรอยแนวคิดเอาไว้ไม่น้อยเลยทีเดียว นับเป็นความอัศจรรย์อย่างหนึ่งของการส่งต่อสถาปัตยกรรมจากอดีตสู่ปัจจุบันได้เลย

ที่มา: https://www.hanokdb.kr/theology/sub_01

https://hmong.in.th/wiki/Hanok