วันนี้เราอยากจะพาท่านผู้อ่านมาทำความรู้จัก ที่ดิน ส.ป.ก.4-01 กว่า 35 ล้านไร่ทั่วไทย ที่เวลานี้อาจจะโดนนโยบายพลังประชารัฐ ที่จะเปลี่ยนที่ดินกว่า 35 ล้านไร่” ให้กลายเป็น “ที่ดินทองคำ” ดังนั้นในวันนี้เราจะมาอธิบายว่าที่ดินประเภทนี้คืออะไรและทำอะไรเพื่อประชาชนบ้างและทำไมอนาคตอาจกลายเป็นที่ดินทองคำ
ส.ป.ก.4-01 คืออะไร
ส.ป.ก.4-01หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า หนังสืออนุญาตให้เข้าทำประโยชน์ในเขตปฏิรูปที่ดิน ออกตาม พ.ร.บ. ปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โดยสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตร (ส.ป.ก.) คำว่า ส.ป.ก.4-01 หมายถึง โดยสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตร เลข 4 หมายถึง กองนิติการ และ01 คือลำดับหมายเลขแบบพิมพ์ ถ้าลำดับความเป็นมาของเอกสารสิทธิ์ประเภทนี้ อาจจะกล่าวได้ว่า มีจุดกำเนิดในช่วงหลังเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 โดยมีกลุ่มชาวไร่ ชาวนา นักศึกษา นักการเมือง เดินขบวน เพื่อให้รัฐบาลแก้ไขปัญหาเรื่องที่ดินและปัญหาถูกนายทุนเอาเปรียบ
รัฐบาลสมัย สัญญา ธรรมศักดิ์ จึงได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติการปฏิรูปเพื่อเกษตรกรรมเกิดขึ้น มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 6 มีนาคม พ.ศ.2518 โดยผ่านทางสำนักงานปฏิรูปที่ดินฯ เพื่อช่วยให้เกษตรกรรมมีที่ดินใช้ทำประโยชน์ช่วคราว รายละไม่เกิน 50 ไร่ ทางราชการจะไม่มีแนดที่ดินหรือหนังสือสำคัญตามประมวลกฎหมายที่ดินให้แก่ผู้ถือสิทธิ แต่จะออกหนังสือ ส.ป.ก. ไว้ให้แทน และจะไม่สามารถโอนกรรมสิทธิ์ให้แก่ผู้ใดได้ ยกเว้นเป็นการตกทอดจาดมรดก แก่ทายาทโดยธรรมเท่านั้นเอกสารสิทธิ ส.ป.ก. จึงไม่ใช่เอกสารแสดงกรรมสิทธิ์ในที่ดิน เพราะผู้ได้รับเอกสาร มีฐานะเป็นเพียงผู้ได้รับอนุญาตให้เข้าทำประโยชน์ในเขตปฏิรูปที่ดินเท่านั้น ผู้ที่ได้รับสิทธิเข้าทำประโยชน์ในเขตปฏิรูปที่ดินนี้ มีเงื่อนไขว่าจะต้องทำการเกษตรเต็มพื้นที่ ห้ามให้เช่าหรือซื้อขายเปลี่ยนมือกันเอง ถ้าไม่ต้องการทำกินต่อไปจะต้องส่งคืนให้ ส.ป.ก. จังหวัด สำหรับผู้ที่มีสิทธิขอรับที่ดินจากการปฏิรูปที่ดินตามที่กฎหมายระบุ ได้แก่คน 3 ประเภทนี้ คือ
ผู้ที่ได้รับอนุญาตให้ใช้ประโยชน์ที่ดิน
1.เกษตรกร
1.1ผู้ที่ใชเวลาส่วนใหญ่ในการประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็หลัก และต้องไม่มีที่ดินทำมาหากินเป็นของตนเอง หรือมีเล็กน้อยไม่เพียงพอต่อค่าครองชีพ
1.2ผู้ที่จะประสงค์จะประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็นหลัก ได้แก่ผู้ที่ยังไม่เป็นเกษตรกรแต่ต้องการที่จะเป็นเกษตรกรและมาขอรับการจัดที่ดิน อาจหมายถึงคนยากจน หรือผู้ที่จบการศึกษาทางเกษตรกรรม หรือ บุตรของเกษตรกร และต้องไม่มีที่ดินเพื่อเกษตรกรรมเป็นของตนเอง และไม่มีอาชีพอื่นที่มีรายได้ประจำเพียงพอแก่การยังชีพอยู่แล้ว
โดยคนจนในที่นี้หมายถึง ผู้มีรายได้ไม่สูงกว่า 15,000 บาทต่อคนต่อปี ส่วนผู้ที่จบการศึกษาทางเกษตรกรรมหมายถึงผู้ที่จบการศึกษาไม่ต่ำกว่าระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพหรือเทียบเท่าในประเภทวิชาเกษตรกรรม
2.สถาบันเกษตรกร
3.ผู้ประกอบกิจการอื่นที่เป็นการสนับสนุนหรือเกี่ยวเนื่องกับการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม
3.1กิจการสาธารณูประโภคและกิจการอื่นๆ เช่น ฝาย คลอง สระน้ำ ประปา ไฟฟ้า โทรศัพท์
3.2กิจการอื่นๆที่เป็นการสนับสนุนและเกี่ยวกับการปฏิรูปที่ดิน เช่น ลานตากมัน ไซโล ยุ้งฉาง กิจกรรมต่างๆและที่อยู่อาศัยในชุมชน
3.3กิจการนำทรัพยากรธรรมชาติในเขตปฏิรูปที่ดินไปใช้ประโยชน์ตามกฎหมายอื่นๆ เช่น การทำเหมืองแร่ ขุดดินลูกรัง ระเบิดย่อยหิน
การจัดที่ดินให้เกษตรกรของ ส.ป.ก. ในปัจจุบัน
สำหรับลักษณะการดำเนินงานการจัดที่ดินให้เกษตรกรของ ส.ป.ก. ในปัจจุบันอาจแยกได้เป็น ที่ดินของรัฐที่นำมาปฏิรูปที่ดินส่วนใหญ่มีผู้ถือครองทำกินอยู่เต็มพื้นที่ การจัดที่ดินของ ส.ป.ก. จะจัดในรูปแปลงเดิมที่ถือครอบครองทำกินอยู่ โดยมีขั้นตอนดังนี้
รังวัด ตรวจสอบการถือครองที่ดิน โดย ส.ป.ก. จังหวัด มีหนังสือนัดผู้ถือครองเดิมนำชี้ขอบเขตแปลงที่ดินที่ใช้ประโยชน์อยู่
สอบสวนสิทธิการถือครอง เพื่อให้ทราบถึงลักษณะการทำประโยชน์ ระยะเวลาที่ถือครอง จำนวนคนภายในบ้านที่ใช้ที่ดินร่วมกัน ฯลฯ
กระจายสิทธิการถือครอง ส.ป.ก. จะดำเนินการในกรณีที่ถือครองที่ดินเกินกว่ากฎหมายกำหนดโดยผู้ถือครองเดิมจะต้องพิจารณาสมัคใจที่จะยกให้หรือลดขนาดที่ดินลง เพื่อนำที่ดินส่วนเกินไปจัดให้แก่เกษตรกรรายใหม่ ซึ่งจะต้องจ่ายเงินค่าชดเชยให้แก่ผู้ถือครองเดิมตามอัตราที่ ส.ป.ก. กำหนด
คัดเลือกเกษตรกรตามระเบียบที่กำหนด โดย ส.ป.ก.จังหวัดจะประกาศให้เกษตรกรยื่นคำร้องขอเข้าทำประโยชน์รวมทั้งคำร้องขอมีสิทธิรับการจัดที่ดินตามที่ถือครอง แต่ไม่เกิน 100 ไร่ ในกรณีที่ถือครองที่ดินมากก่อน พ.ศ.2524 ส.ป.ก.จังหวัดจะรวบรวมรายชื่อเกษตรกรตามคำสั่งคณะอนุกรรมการระดับอำเภอ ซึ่งประกอบด้วยบุคคลหลายฝ่านในท้องที่นั้น เพื่อทำหน้าที่พิจารณาคัดเลือกเกษตรและส่งรายชื่อให้คณะกรรมการระดับจังหวัด ผลการคัดเลือกจะปิดประกาศให้ทราบทั่วกัน ที่ศาลากลางจังหวัด ส.ป.ก.จังหวัด ที่ว่าการอำเภอหรือกิ่งอำเภอ ที่ทำการ อบต. และชุมชนในท้องที่นั้น ถ้าไม่พอใจผลการพิจารณามีสิทธิที่จะอุทธรณ์ได้จากเกษตรกรที่ได้รับออกหนังสืออนุญาตให้เข้าทำประโยชน์ในเขตปฏิรูปที่ดิน (ส.ป.ก.4-01) และมอบให้แก่เกษตรกรไว้เป็นหลักฐาน
เพราะอะไร
การคัดเลือกเข้าทำประโยชน์ในที่ดิน โดยให้เกษตรกรลงชื่อในหนังสือรับมอบที่ดิน (ส.ป.ก.4-28) และทำไมอนาคตอาจกลายเป็นที่ดินทองคำ อ่านเพิ่มได้ต่อที่ลิงค์นี้ วิกฤตที่ดินทองคำ