เหตุที่ธุรกรรมที่ดินทุกประเภทต้องกระทำที่สำนักงานที่ดินจึงจะมีผลทางกฎหมาย ดังนั้นขั้นตอนและวิธีต่างๆ ในการทำ นิติกรรม ที่สำนักงานที่ดิน จึงเป็นเรื่องใกล้ตัวที่ประชาชนทุกคนจะต้องเรียนรู้และเข้าใจเป็นอย่างดีก่อนที่จะทำธุรกรรมเกี่ยวกับที่ดิน และธุรกรรมที่ดินหลักๆ ที่ต้องไปติดต่อกับกรมที่ดิน โดยผ่านทางสำนักงานที่ดินประจำท้องถิ่นต่างๆก็คือเรื่องการจดทะเบียนทำนิติกรรมนั้นเอง
ค่าธรรมเนียมเราที่ต้องจ่ายในการทำ นิติกรรม
การจดทะเบียนประเภทต่างๆของที่ดินถือเป็นแหล่งรายได้ของกรมที่ดิน เพราะนิติกรรมทุกประเภทต้องเสียค่าธรรมเนียมให้กับภาครัฐเป็นสำคัญ ปกติค่าธรรมเนียมจะเสียมากหรือน้อยนั้นขึ้นอยู่กับประเภทของการจดทะเบียนว่าเป็นประเภทใด มีทุนทรัพย์หรือไม่มีทุนทรัพย์เป็นสำคัญ
ค่าธรรมเนียมในการจดทะเบียนทำนิติกรรมที่สำนักงานที่ดิน
แบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ๆคือ
- การจดทะเบียนที่มีทุนทรัพย์ ต้องเตรียมเงินไปในอัตราร้อยละ 2 หรือร้อยละ 5 ของทุนทรัพย์ที่ใช้ในการจดทะเบียน
- การจดทะเบียนที่ไม่มีทุนทรัพย์ เสียค่าธรรมเนียมเพียง 50 บาทเท่านั้น
การเรียกเก็บเงินค่าธรรมเนียมจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม อาจแยกออกได้เป็น 4 กรณี คือ
กรณีแรก ทุนทรัพย์สูงกว่าราคาประเมิน เมื่อท่านไปขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม ณ สำนักงานที่ดิน ท่านจะต้องแสดงราคาทรัพย์ที่ท่านได้จดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ หากทุนทรัพย์ที่ท่านแสดงสูงกว่าราคาประเมิน จะต้องถือเป็นทุนทรัพย์ที่ใช้ในการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมในอัตราร้อยละ 2 หรือร้อยละ 0.5 แล้วแต่กรณี กล่าวคือ ถ้าเป็นการโอนมรดกหรือการให้ระหว่างบุพการีกับผู้สืบสันดารหรือระหว่างคู่สมรส ก็เสียอัตราค่าธรรมเนียมร้อยละ 0.5 และถ้าไม่ใช่กรณีดังกล่าวก็เสียค่าธรรมเนียมในอัตราร้อยละ 2
กรณีที่สอง ทุนทรัพย์ต่ำกว่าราคาประเมิน เมื่อท่านแสดงจำนวนทุนทรัพย์ที่ขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมต่ำกว่าราคาประเมิน ทุนทรัพย์ที่ใช้จดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมจะต้องถือราคาประเมินเป็นเกณฑ์ การเสียค่าธรรมเนียมจะต้องเสียมนอัตราร้อยละ 2 หรือร้อยละ 0.5 แล้วแต่กรณี
กรณีที่สาม เป็นกรณีที่ไม่ต้องประเมินราคา ได้แก่ การขอจดทะเบียนประเภทบุริมสิทธิ เช่าจะต้องเสียในอัตราร้อยละ 1 ของจำนวนราคาที่ระบุไว้ในสัญญาหรือบันทึกของคู่กรณี
กรณีที่สี่ การจดทะเบียนประเภทไม่มีทุนทรัพย์ ได้แก่การจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมบางประเภท หรือการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมที่ไม่ปรากฎทุนทรัพย์ตามสัญญาหรือบันทึกของคู่สัญญาหรือการจดทะเบียนที่คิดเป็นจำนวนทุนทรัพย์ไม่ได้ เรียกว่าไม่มีทุนทรัพย์ เสียในอัตราแปลงละ 50 บาท
มีข้อสังเกตประการหนึ่งก็คือ นิติกรรมประเภทที่สำนักงานที่ดินคิดค่าธรรมเนียมเรียกเก็บในอัตราร้อยละ 0.50 ส่วนใหญ่การจดทะเบียนประเภทนี้ จะเป็นการจดทะเบียนประเภทมรดก การให้ระหว่างบุพการีหรือผู้สืบสันดาน หรือการให้ระหว่างคู่สมรสเป็นสำคัญ แต่ถ้าเป็นการจดทะเบียนประเภทโอนมรดกที่มิใช่ระหว่างบุพการีกับผู้สืบสันดาร จะต้องเสียค่าธรรมเนียมในอัตราร้อยละ 2
